Seveso felaketi, 10 Temmuz 1976' da İtalya'da Lombardiya bölgesinde yer alan küçük bir kimyasal üretim fabrikasında meydana gelen bir endüstriyel kazadır. Triklorofenol (TCP) üretmek için diğer rakip şirketlere göre daha tehlikeli bir reaksiyon kullanımı ve reaktörün yeterince soğutmadan bırakılmasına olanak sağlayan tehlikeli işletim uygulamaları kazanın nedenleri arasındadır. Ekzotermik bir kimyasal reaksiyonun kontrolünün kaybedilmesi, patlama diskinde ve basınç tahliye sisteminde reaktörün içeriğinin salımına yol açmıştır. Toksik ve korozif kimyasallardan oluşan, fenol, sodyum hidroksit ve 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksin (TCDD - "Seveso Dioksin") içeren bir bulut yayılmıştır.
Bu kaza, yerleşik populasyonun (yerleşik hayatın) bulunduğu bölgede 2,3,7,8 - tetraklorodibenzo - p - dioksin ( TCDD) için bilinen en yüksek maruziyet değeri ile sonuçlanarak [1] çok sayıda bilimsel çalışmayı ve standart endüstriyel güvenlik düzenlemelerini beraberinde getirmiştir. AB sanayi güvenlik düzenlemeleri, Seveso II Direktifi olarak bilinir. Bu tür endüstriyel kazaların risk azaltımı konusuna ilişkin düzenlemeler Türkiye' de BEKRA olarak hazırlanmıştır.
SEVESO Direktifi
İtalya'nın Seveso kentinde 1976'da gerçekleşen ciddi endüstriyel kazayı takiben, endüstriyel donanımlarda kaza önleme üzerine Avrupa Birliği, Seveso Direktifi'ni (Tehlikeli Maddeleri İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi) kabul etti. Direktif, meydana gelen büyük endüstriyel kazalardan çıkarılan dersler dikkate alınarak çeşitli aralıklarla iyileştirilmiştir.Direktifin ana hatları aşağıdaki gibidir:
- Direktif'te Detaylı Şekilde Verilen Görevlerin Yerine Getirilmesi İçin Bir Yetkili Otoritenin Belirlenmesi
- Domino Etkileri
- Arazi Kullanım Planlaması
- Risk Değerlendirme Metodolojisi ve Kaza Senaryoları
- Halkın Bilgilendirilmesi
- Büyük Endüstriyel Kaza Sırasında Uygulanacak Dahili ve Harici Acil Durum Planlarının Hazırlanması, Gözden Geçirilmesi, Test Edilmesi ve Revize Edilmesi.
- Büyük Endüstriyel Kazaların Araştırılması, Raporlanması ve Denetimi
- Kimyasalların Sınıflandırılması Paketlenmesi Etiketlenmesi
Direktif hem sanayiciler üzerindeki hem de Üye Devletlerin yetkili makamları üzerindeki genel ve özel yükümlülükleri içerir. Hükümler, direktifin temel hedefleri ile ilgili olarak iki ana kategoriye ayrılır. Bunlar; büyük kazaların önlenmesini amaçlayan ölçüm kontrolleri ve büyük kazaların sonuçlarını sınırlayan ölçüm kontrolleridir.
Sanayicinin Yükümlülükleri
BEKRA kapsamındaki tüm işletmeciler; büyük kazaları önlemek ve büyük bir kazanın meydana gelmesi durumunda, bunların etkilerini çevre ve insanlara en az zarar verecek şekilde sınırlamak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür.
Tesisin tehlikelilik oranını baz alan iki gereklilik düzeyini (düşük veya yüksek tehlike düzeyi) göz önünde bulundurarak, BEKRA tesislerinin operatörlerinin yükümlülükleri şu şekilde özetlenebilir:
Tüm Alt ve Üst Seviyeli Kuruluşlar için ortak yükümlülükler:
- Bildirim
- Büyük Kaza Önleme Politikası - BEKÖP
- Domino Etkisi: Bilgi Alışverişi
- Büyük Bir Kaza Durumunda Yükümlülükler: Eylem, İletişim ve Raporlama
Üst Seviyeli Kuruluşlar için yükümlülükler:
- Güvenlik Raporu
- Güvenlik Yönetim Sistemi
- Dahili Acil Durum Planı: Hazırlanması, Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi
- Harici Acil Durum Planının Hazırlanması için Bilgi Paylaşımı
- Halkın Bilgilendirilmesi